Srpski kulturni prostor
U subotu 4.6.2022. g., u Crkvenoj sali Srpske pravoslavne crkvene opštine Osijek, održano je predavanje „Srpski kulturni prostor“. U sklopu programa predstavljen je Zbornik radova sa skupa „ Srpski kulturni prostor: ustrojstvo, problemi, vrednosti“ održanog 17.-18. maja 2019., Matica srpska-Novi Sad.
Zbornik su predstavili predavači: Prof. dr. Dragan Stanić, predsjednik i dr. Milan Micić, Generalni sekretar.
Na početku 15. ovogodišnjeg programa prisutne je pozdravio predsjednik pododbora Prosvjete Osijek Zdenko Čikara te najavio temu i predavače. Prof.dr. Dragan Stanić,a zatim dr.Milan Micić govorili su o osnivanju, razvoju i značaju Matice srpske, najstarije srpske književne, kulturne i naučne institucije te o srpskom kulturnom prostoru.
Osnovana je 1826.g. u Pešti, u vrijeme oslobođenje Srbije od viševjekovne turske vlasti i jačanja svijesti o potrebi da se srpski narod u punoj mjeri uključi u suvremene europske tokove uz očuvanje nacionalnog i kulturnog identiteta. Njeno djelovanje je od samog početka bilo usmjereno na predstavljanje srpske kulture u Evropi, a sa druge strane na prosvjećivanje naroda. U tom cilju razvijena je bogata izdavačka djelatnost. Osnovu je činio ,pokrenut 1824. g. čuveni „Letopis“. Kasnije su nastale mnoge edicije.
Matica Srpska je 1864. g. preseljena u Novi Sad.
Njeni osnivači(mladi doktorand Jovan Hadžić i bogati poslovni ljudi: Đorđe Stanković, Josif Milovuk ,Jovan Demetrović, Gavrilo Bozitovac, Andrija Rozmirović i Petar Rajić) kao i prvi priložnici, živjeli su u različitim sredinama, od Beča do Temišvara i od Dubrovnika do Pešte. Dobrotvori i priložnici Matice srpske bili su vladar Srbije Miloš Obrenović i njegov brat Jevrem, plemić Sava Popović Tekelija, baron Jovan Nikolić, vladar Crne Gore Petar II Petrović Njegoš, pripadnici kraljevske porodice Karađorđević, Mihajlo Pupin i mnogi drugi. Upravo zahvaljujući širokoj podršci iz naroda, Matica je jedno vrijeme bila najbogatija zadužbinska ustanova u Ugarskoj.
Danas Matica srpska ima 2 000 suradnika koji pripremaju priloge za 10 Matičinih naučnih časopisa te rade na pripremi Srpske enciklopedije, Srpskog biografskog rečnika, Rečnika srpskog jezika, Pravopisa.
Značaj Matice srpske je i danas isti kao i kada je osnovana. Osnivaju se Odbori za pojedina područja na kome žive Srbi, u cilju pomoći u očuvanju srpskog kulturnog prostora.
U drugome dijelu programa predstavljen je projekat „Crkvene matice“.
Nakon prikazivanja kratkoga filma, osječki Paroh, Protojerej Aleksandar Đuranović, a zatim autor projekta Milenko Vojnović ,predstavili su digitalizirane stare srpske pravoslavne crkvene matice, eparhije osečkopoljske i baranjske, Parohije osječke-Donja Varoš. Digitalizirane crkvene matice obuhvaćaju period od 1762. do 1920. godine. Istaknuli su značaj te način nastanka projekta ,koji je izuzetno značajan za našu zajednicu u Osijeku. Riječ je o digitalizaciji crkvenih matica rođenih, vjenčanih i umrlih.
Pododbor Prosvjete Osijek prvi je pododbor koji je započeo suradnju sa Maticom srpskom te je najavljen nastavak suradnje sa novim programima tokom ove godine.
U punoj Crkvenoj sali programu je prisustvovalo sveštenstvo, dožupan Osječko-baranjske županije Radomir Čvarković, član Glavnog odbora Prosvjete Dejan Jelićić, predsjednica VSNM grada Osijeka Danijela Jovčić, 50-ak gostiju i članova.
